وحدتی ارتباط

قرص‌ ( به انگلیسی :  Tablet ) . قرص‌ها اشکال دارویی جامد هستند که از فشرده شدن گردها و گرانول‌ها به وجود می‌آیند و شامل انواع زیر می‌باشند :
۱- قرص‌های فشرده شده ( Compressed Tab ) :

این قرص‌ها از فشرده شدن ساده مواد اولیه تهیه می‌شوند مانند استامینوفن .
۲- قرص‌های چندبار فشرده شده ( Multiple Compressed Tab ) :
این نوع قرص‌ها یا به صورت دولایه مجزا بر روی هم فشرده شده‌اند یا یک قرص در درون قرص دیگر وجود دارد . علل تهیه این شکل قرص عبارتست از :
الف ) ناسازگاری شیمیایی مواد داخل قرص
ب ) باز شدن دارو در چند مرحله
ج ) تمایز فرآورده یک کارخانه از فرآورده‌های مشابه
مانند آس‌آ ( ترکیب استامینوفن- کافئین- آسپیرین )
۳- قرص‌های با پوشش قندی ( .Sugar coated Tab )( S.C ) :
در این شکل دارویی هسته مرکزی را با شربت پوشش داده‌اند . طعم و بوی دارو حس نمی‌شود و دارو در مقابل نور به طور نسبی محافظت می‌شود . قرص‌های .S.C عموماً دارای ظاهر زیبا و خوش‌رنگ هستند از این رو شایع‌ترین اشکال داروی مسموم کننده کودکان است . ساخت پر زحمت و وقت‌گیر آن‌ها از معایب آن‌ها است . به قرص‌های .S.C دراژه نیز گفته می‌شود . مانند ایبوپروفن ( Ibuprofen ) که داروی مسکن است .
۴- قرص‌های دارای پوشش لایه نازک ( .Film coated Tab )( F.C ) :
در این نوع قرص‌ها یک لایه پلیمری نازک بر روی هسته مرکزی کشیده شده است . مزایای آن مانند .S.C است با این تفاوت که ظاهر زیبایی ندارد . مانند پروپرانولول ( Propranolol ) عمدتاً برای درمان فشارخون مورد استفاده قرار می‌گیرد .
۵– قرص‌های دارای پوشش روده‌ای( .Enteric coated Tab )( E.C ) :
در این نوع قرص پوشش قرص در PH اسیدی نامحلول و در PH قلیایی محلول است لذا این‌گونه قرص‌ها در روده باز می‌شوند . معمولاً داروهایی را که در اسید معده تخریب می‌شوند و یا برای معده اثر تحریکی دارند را به این شکل تهیه می‌کنند . همچنین با توجه به تفاوت PH در نقاط مختلف روده می‌توان دارو را طوری طراحی کرد که در قسمت معینی در روده باز شود و اثر خود را در آن ناحیه اعمال کند . مانند بیزاکودیل ( Bisacodyle ) که داروی مسهل است . سولفاسالازین ( Sulfa salazine ) که در درمان کولیت زخمی کاربرد دارد .
۶- قرص‌های گونه‌ای ( Bucal ) و زیر زبانی ( Sublingual ) :
فرآورده‌های گونه‌ای را در بین گونه و آرواره قرار می‌دهند و فرآورده‌های .S.L را در زیر زبان قرار می‌دهند . در ایران شکل باکال ( گونه‌ای ) موجود نیست . این اشکال دارویی برای موادی به کار می‌روند که یا در اسید معده ناپایدارند ، یا جذب کمی از روده دارند و یا توسط آنزیم‌های دستگاه گوارش و کبد به طور وسیعی بی‌اثر می‌شوند . تری نیتروگلیسیرین ( T.N.G ) که داروی ضد آنژین صدری است ، نمونه‌ای از قرص‌های زیر زبانی است .
۷- قرص‌های جویدنی ( Chewable ) :
قرص‌هایی هستند که باید در هنگام مصرف جویده شوند . عموماً دارای موادی هستند که مزه خوشایندی دارند . داروهایی را به این شکل می‌سازند که حتماً باید در معده و یا در هنگام ورود به روده کاملاً باز شده باشد . مانند قرص‌های ضد اسید و داروی مبندازول ( Mebendazole ) که یک داروی ضد کرم است .
۸- قرص‌های جوشان ( Effervescnt Tab ) :
قرص‌های جوشان ، قرص‌هایی هستند که در داخل‌شان اسید تارتریک ، اسید سیتریک و بی‌کربنات سدیم وجود دارد و در اثر مجاورت با آب گاز دی‌اکسیدکربن ( CO2 ) آزاد می‌کند. CO2 آزاد شده علاوه بر متلاشی کردن قرص سبب ایجاد مزه مطلوب و پوشیده شدن مزه نامطلوب به خصوص ، مزه شوری فرآورده می‌شود . قرص‌های جوشان برای ترغیب کودکان به مصرف دارو بسیار مناسبند ضمن اینکه فرآورده‌هایی که در محیط مایع ناپایدار هستند را می‌توان به این شکل تهیه کرد و سپس در هنگام مصرف به صورت محلول درآورد . مانند قرص جوشان ویتامین C .
قرص‌های جوشان شدیداً به رطوبت حساس هستند . از این‌رو باید آنها را در قوطی حاوی دارو نگهداری کرد و تا از قبل از مصرف نباید آنها را از جلد درآورد .
۹- قرص‌های پیوسته رهش ( .Sustained Release Tab )( S.R ) :
قرص‌های پیوسته رهش یا طولانی اثر قرص‌هایی هستند که به واسطه اعمالی که روی آنها انجام شده است ، فرآورده خود را در مدت زمان طولانی‌‍تری آزاد می‌کنند . مزایای این دارو عبارتست از :
الف ) کاهش دفعات مصرف دارو
ب ) افزایش رغبت بیمار به مصرف
ج ) کاهش عوارض جانبی
د ) به صرفه بودن از نظر اقتصادی
لازم به ذکر است که هر دارویی ( مانند تئوفیلین طولانی اثر ( .Theophyline S.R ) ) را نمی‌توان به این شکل تولید کرد .
۱۰- قرص‌های دارای یک شیار و دو شیار ( Scored & Double scored Tab ) :
قرص‌های یک شیاری و دو شیاری قرص‌هایی هستند که به ترتیب بر روی آنها یک شیار و دو شیار کشیده‌اند . قرص‌های فوق را می‌توان با قرار دادن چاقو و وارد کردن فشار به ۲ یا ۴ قسمت تقسیم کرد . مانند دیگوکسین ( Digoxin ) که در بیماران قلبی استفاده می‌شود .